به نام خدا

شناخت احکام اقتصادی وبانکی ، ضرورت جامعه (قسمت چهارم) «جعاله»

 مسائل جعاله را می توانید با مراجعه به رساله ی عملیه یا استفتاءات مرجع تقلیدتان بیاموزید وعمل کنید مثل این مسأله که :

·          عامل می تواند عمل را ناتمام بگذارد، ولی اگر تمام نکردن عمل، اسباب ضرر جاعل شود ، باید آن را تمام نماید

   مثلاً اگر کسی بگوید هر کس چشم مرا عمل کند فلان مقدار به او می دهم و دکتر جراحی شروع به عمل کند، چنانچه طوری باشد که اگر عمل را تمام نکند، چشم معیوب می شود، باید آن را تمام نماید و در صورتی که ناتمام بگذارد، حقّی بر جاعل ندارد ؛ بلکه ضامن عیبی که پدید می آید نیز هست.

 واما جعاله ی بانکی

   در ماده 66 آیین نامه ، فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا < بهره >(آئین نامه تسهیلات اعطائی بانکی)و ماده یک دستورالعمل اجرایی شورای پول واعتبار ؛  جعاله بدین صورت تعریف شده است:

 «  التزام شخص (جاعل) یا کارفرما به ادای مبلغ یا اجرت معلوم (جعل) در مقابل انجام عملی معین ، طبق قرارداد. طرفی که عمل را انجام می دهد عامل یا پیمانکار نامیده می شود.»

شرایط و مقررات عمومی جعاله در بانکها

1- «بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش امور تولیدی ، بازرگانی و خدمات با تنظیم قرارداد به عنوان عامل یا عندالاقتضا به عنوان جاعل مبادرت به جعاله نماید.»
2- درصورتیکه اعطای تسهیلات از طریق جعاله برای اجرای طرحهای تولیدی یا خدماتی صورت گیرد طرح مورد قرارداد می بایست از لحاظ فنی ، مالی و اقتصادی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.
3- در مواردی که بانک جاعل باشد عامل می تواند با موافقت بانک انجام قسمتی از کار را به دیگری واگذاری نماید.

 لذا به کارگیری عقد جعاله توسط بانک به دو صورت ممکن است:

 1 - مواردی که بانک ، عامل جعاله است

 2 - مواردی که بانک به عنوان جاعل مبادرت به جعاله می نماید.

    1-  مواردی که بانک ،  عامل جعاله است
    کاربرد جعاله در موردی که بانک به عنوان عامل اقدام می کند بسیار زیاد است و بطور کلی این موارد عبارتند از:

 الف) انجام خدمات بانکی

ب )سرمایه گذاری مستقیم بانک از طریق شرکت های تابعه

ج ) انعقاد جعاله ثانویه .

  2- مواردی که بانک ، جاعل جعاله است
    مطابق تبصره ماده 3 قانون عملیات بانکی بدون ربا «سپرده های سرمایه گذاری که بانک در به کار گرفتن آنها وکیل می باشد، در امور مشارکت ، مضاربه  ... و جعاله مورد استفاده قرار می گیرد.»

آنچه مهم است این است که مطابق قواعد عقد جعاله،  تعیین دقیق جُعل لازم نیست و حتی می تواند به صورت مشارکت در سود حاصله مقرر شود و از طرف دیگر عدم تعیین مدت ، اختلالی در شرایط صحت انعقاد جعاله ایجاد نمی کند.

 به نظر فقهای شیعه ، جعاله در هر عمل حلال و عقلایی ، صحیح است بنابراین در بخش های صنعت ، تجارت ، کشاورزی و خدمات قابل اجرا استو حتی می تواند به جای عقودی مانند مضاربه استفاده شود. به دلایل یاد شده ماده 16 قانون عملیات بانکی بدون ربا عقد جعاله را در همه بخش های اقتصادی دارای کاربرد می داند./. طالب پور