به نام خدا

نسخ قرآن وشبهاتش ویکی از فضایل علی (ع) ( قسمت دوم)

      مؤلف محترم کتاب البیان 35 مورد از 36 آیه ی مطروحه را بررسی نموده ومی فرماید اینها از باب عام وخاص ویا مطلق ومقید  حاکم و محکوم، وارد و موروداند - که تا قرن سوم هجری معمول بوده ومعنای لغوی نسخ در نظر گرفته می شده واطلاق نسخ در تمام موارد فوق رایج بوده است – وتنها یک آیه را به اتفاق شیعه وسنی از موارد نسخ می دانند که هم ناسخ آن هست وهم منسوخش ، وآن آیه ی نجوا ست. ( سوره مجادله آیه 12)

 واما توضیح سومین قسم از اقسام نسخ:

 نسخ حکم بدون تلاوت؛  این قسم را مشهور علما و مفسّران پذیرفته اند

آیت اللّه خویی (ره) در البیان(*) ، برای تبیین این قسم، نسخ حکم ثابت در قرآن را به سه گونه تقسیم می کند:
   الف)حکمی که با قرآن ثابت شده است ، با سنّت متواتر یا اجماع قطعی کاشف از رأی معصوم نسخ گردد.

این قسم از نسخ، از دیدگاه عقل و نقل، بی اشکال است.

   ب) حکمی که با قرآن ثابت شده باشد، به واسطه آیه ی دیگر از قرآن نسخ گردد، بی آن که آیه ی ناسخ ناظر به آیه ی منسوخ باشد یا رفع آن را بیان کند.
 ارز یابی :  این قسم از نسخ واقع نشده است چون قرآن می فرماید: «أفلایتدّبرون القرآن ولوکان من عند غیر اللّه لوجدوا فیه اختلافاً کثیرا.» (نساء /82)  «آیا درباره ی قرآن تدبّر نمی‌کنند که اگر از نزد غیر خداوند می بود در آن اختلاف بسیار می‌یافتند».

     ج) حکمی که با قرآن ثابت شده، با آیه ای دیگر که ناظر به آیه ی منسوخ بوده و بیانگر رفع آن است، نسخ گردد. این قسم نیز واقع شده است.
تنها مثال این قسم، آیه نجواست:
«یا أیها الذین آمنوا اذا ناجیتم الرّسول فقدّموا بین یدی نجواکم صدقة ذلک خیرلکم وأطهر فان لم تجدوا فانّ اللّه غفور رحیم». (مجادله /12)
ای دین باوران هر گاه می خواهید با پیامبر نجوا کنید، پیش از نجوا صدقه دهید. این برای شما بهتر و پاک تر است. پس اگر چیزی نیافتید، خداوند بخشاینده مهربان است.
بنابر روایات مستفاضه ازطریق خاصّه(شیعه) و عامّه(اهل سنت)، تنها کسی که به این آیه عمل کرد، حضرت امیر(ع)، بود. آن حضرت یک دینار داشت که به ده درهم فروخت و پیشاپیشِ ده مرتبه نجوا ، به عنوان صدقه پرداخت کرد،

در تفسیر طبری «جامع البیان عن تاویل القرآن» به اسناد خودش(طبری) از مجاهد نقل می‌کند حضرت علی(ع) فرمود: آیه‌ای در قرآن است که قبل از من کسی به این آیه عمل نکرده و بعد از من هم کسی عمل نمی‌کند، بعد می‌فرماید یک دینار داشتم به ده درهم تبدیل کردم هر دفعه خواستم صحبت کنم صدقه دادم.

  تا آن که آیه ی 13 مجادله نازل شد. (انشاء الله تتمه ی بحث در یادداشت بعدی خواهد آمد)./. طالب پور  

(*) البیان فی تفسیر القرآن ص 374